Poznać Wilno, to znaczy – ukochać je na zawsze. (...) Lecz piękno Wilna nie kończy się na jego krajobrazie, ono raczej dopiero od niego się zaczyna i snuje dalej swój czar w bryłach i szczegółach budynków miasto tworzących. Profesor Juliusz Kłos
„Jeśli los w to miejsce sprowadzi Polaka, niech czułą łzę uroni na grobie rodaka, co cnoty i Ojczyzny miłość w serce wszczepił…“ (Z napisów cmentarnych)
Cmentarz Rossa – dawny cmentarz Kresowy
Cmentarz na Rossie został założony w 1801 roku z inicjatywy burmistrza wileńskiego. Zdaniem historyków, w tym miejscu od dawna grzebano ludzi zmarłych na zarazę, samobójców itd.
Powierzchnia cmentarza wynosi 10,8 hektarów. Tworzą go – Stara Rossa, Nowa Rossa i Cmentarzyk Wojskowy z mauzoleum Marszałka Piłsudskiego.
Cmentarz na Rossie w 1965 roku zamknięto dla pochówków, a w 1969 roku wpisano do rejestru zabytków narodowych Republiki Litewskiej, podlegających ochronie państwa. Dokonano wtedy inwentaryzacji nagrobków, pomników, grobowców. Ogółem na Rossie jest ich około 26 tysięcy.
Cmentarz znajduje się w gestii stołecznego samorządu, a opiekę nad nim z ramienia władz miasta sprawuje spółka prywatna. Cmentarzem społecznie opiekują różne organizacje, szkoły, mieszkańcy miasta.
Rossa – to prawdziwa skarbnica pamiątek kultury polskiej w Wilnie. Nagrobki cmentarza stanowią wyjątkową kolekcję sztuki sepulkralnej o randze europejskiej.
Tu spoczywa wielu wybitnych Polaków:
Grób Matki i Serca Marszałka J. Piłsudskiego; brat Marszałka – wiceprezydent miasta Wilna – Adam Piłsudski; pierwsza żona J.Piłsudskiego – Maria z Koplewskich;
Groby żołnierzy poległychw II Wojnie Światowej |
Groby profesorów Uniwersytetu Wileńskiego: Euzebiusza Słowackiego – ojca Juliusza, Augusta Becu – ojczyma J. Słowackiego; prof. Joachima Lelewela.
Grób przyjaciela Adama Mickiewicza – Onufrego Pietraszkiewicza. | Groby rodziny Pietraszkiewiczów |
Profesorowie Uniwersytetu im. Stefana Batorego, m.in. prof. Juliusz Kłos, prof. R. Radziwiłłowicz, prof. B. Bałzukiewicz.
Stowarzyszenie Memoriale, opieka nad Starą Rossą, http://memoriale.lt/ |