Miasto było ukochane i szczęśliwe, zawsze w czerwcowych piwoniach i późnych bzach, pnące się barokowymi wieżami ku niebu. (...) Dla Polaka Wilno jest nadal kolebką romantyzmu, czyli najważniejszego w polskiej historii ruchu, którego znaczenie wykracza poza literaturę. Poeta Czesław Miłosz
Historia Trok
Historia Trok ściśle wiąże się z historią Litwy. Niegdyś Stare Troki były drugą stolicą Litwy, która na pocz. XIV w. przez Wielkiego Księcia Litewskiego Giedymina została przeniesiona do Wilna.
Apogeum rozwoju miasta przypada na okres Witoldowy (XIV-XV w.). W tym okresie zostały zbudowane zamek na wyspie i lądowy. W 1409 roku nadane prawa magdeburskie. Witold ufundował kościół katolicki pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, założył szkołę parafialną. Za jego panowania powstały 4 cerkwie. Do Trok przybywali kupcy i rzemieślnicy. W k. XIV w. Nowe Troki stały się ważnym ośrodkiem politycznym, kulturalnym i gospodarczym Litwy. Otóż tak o Trokach pisze francuski podróżnik Gilbert de Lannoy (1413):”(…) Troki, bardzo duże miasto na Litwie, zabudowane domami samemi drewnianemi i wcale niezamkinęte. A są tam dwa zamki, (…) jeden wielce stary, położony na brzegu jeziora, ale z drugiej strony na otwartej ziemi. A inny zamek jest pośrodu innego jeziora (…), zrobiony z cegieł na sposób francuski(…).”
A Jagiellonowie upodobali to miasteczko jako miejsce rekreacyjne, przyjeżdżali na polowania. Niestety, XVII i XVIII w. – to okres niefortunny w dziejach Rzeczypospolitej, czas wojen i pożarów. Troki i zamki trockie zostały zniszczone w poł. XVII w., a później XVIII w.
Już w XIX w. słynni polscy romantycy fascynowali się ruinami zamku trockiego. W latach 60-90 XX wieku, zamek w Trokach został odbudowany.